بازنمایی شهر در رمان‌های فارسی دهه 40

پرسش اصلی مقاله این است که تهران چگونه در دهه ۴۰ از خلال رمان‌ها تصویر شده است؟ و به‌طورکلی شهر تهران حول چه مضامینی و چگونه صورت‌بندی شده است؟ شش رمان شهری در سالهای دهه ۴۰بر اساس روش تحلیل کیفی مطالعه شده‌اند. تصویر شهر به عنوان نماد مدرنیته تحول یابنده با عناصر دیستوپیایی‌اش برجسته شده است، در همه این رمانها، شهر پلید، فرد معصوم را به آدمی بی عاطفه و دلال و در عین حال دلزده و ناراحت تبدیل می‌کند. ما این مطالعه را با کشف پنج مضمون اصلی شرح خواهیم داد: فضاهای شهری، گروه‌های اجتماعی، روابط انسانی، مسائل اجتماعی و نگرش‌ها و افکار شهری. در میان این مضامین فضاهای سرخوشانه چون خیابان نقشی کلیدی در بازنمایی شهر داشته است و از سویی دیگر فضاهای رنج چون بیمارستان و تیمارستان نیز صورتی دیگر از شهر را تجسم بخشیدند. این وجوه دوگانه شهر یعنی سرخوشی و رنج در سایر مضامین تکرار شده است و درمجموع فردی که درگیر شهر می‌شود را در تناقض‌هایی بی‌پایان گرفتار می‌سازد.